Over reuzen

In het volksleven worden_dsc1164 dankbaar lokaal bekende figuren, fabelwezens of dieren uitgebeeld om te gebruiken als verheerlijking. Ze worden gedragen in stoeten en processies. Dit is een zeer oude traditie. Vaak worden er optochten georganiseerd van reuzen, die veel belangstelling trekken. Volgens sommigen moet een reus aan bepaalde voorwaarden voldoen, zo zijn de traditionele vorm, de grootte en het gebruik criteria die een reus of reuzin onderscheiden van een gewone pop. Figuren op stelten of grote poppen opgehangen aan touwen, worden niet gerekend tot de reuzen.

Reuzen bestaan al sinds eeuwen, en hun aantal stijgt nog steeds. De oorspronkelijke reuzen verbeelden religieuze figuren en trokken mee in processies Een bekend figuur is Goliath, de reus die werd geveld door David. In de Griekse mythologie komen reuzen voor zoals de Cyclopen en Atlas die de wereld draagt. Door de eeuwen heen veranderde dit gebruik en de reuzen werden meer ingezet als profaan symbool. Sommige reuzen werden verbonden aan een gilde en/of beeldden een lokale legende uit. Al in de 13e eeuw zou de Spaanse stad Pamplona drie _dsc1155stadsreuzen hebben gehad: Pero Suciales, Mari Suciales en Jucef Lacurari. Ook de Portugese stad Alenquer zou rond die tijd al stadsreuzen hebben gekend. In 1398 verscheen de eerste stadsreus in Antwerpen, in 1424 te Barcelona, in 1447 te Bergen op Zoom, in 1461 te Leicester en in 1462 te Aat. Tijdens de Franse revolutie werden veel reuzen vernietigd en verdwenen ook de ambachten en gilden die voorheen een belangrijke rol speelden bij de zorg voor reuzen en ommegangen. Later keerden ze terug, maar met een andere rol en betekenis en verbeelden reuzen verhalen en figuren uit de buurt of streek. De reuzen worden dan voornamelijk lokale symbolen die vaak een buurt of een vereniging vertegenwoordigen.

Naar recente schatting  zijn er in Europa ruim 10.000 reuzen en reuzinnen. In Spanje ( vooral in Catalonië) zijn er 7000; in België: 2620 (waarvan in Vlaanderen: 1600; regio Brussel: 131; Wallonië: 889); in Frankrijk (vooral Frans Vlaanderen) circa 550; in Portugal 100 tot 150; in Italië: 60; in Engeland: 80; in Duitsland: 1.
_dsc1208Op wereldschaal zijn er in zo’n 240 landen reuzen en reuzinnen.  

Momenteel telt Nederland  40 reuzen, reuzinnen, reuzenkinderen en kleine reusjes. Ze komen voor  in de volgende plaatsen:
Aarle-Rixtel (2)
Bergen op Zoom (8),
Boxtel en Liempde(2),
Gilze (1),
Goirle en Riel (2),
Heerlen (1),
Hilvarenbeek (1, niet actief),
Hulst (1, niet actief),
Losser (1),
Maastricht (3),
Oisterwijk , Moergestel, Heukelom en Haaren (5),
Roermond (1),
Wouw (1),
Sluis (3),
Tilburg, Berkel-Enschot en Udenhout (5),
Venlo (2),  
Kimswerd (1,niet actief).
Reus Valuas en reuzin Guntrund van Venlo, reus Jas de Keienstamper van Boxtel en Gigantius, een van de drie stadsreuzen van Maastricht  zijn de oudsten van de huidige reuzen. De jongste reuzen en reuzinnen zijn reus  Toon mee `t vèèreke van Riel (2015) en reuzin Johanna Abcovia van Goirle (2015); Philips de Goede, de derde stadsreus van Sluis (2018); de Wouwse reus Peer Pap(2018) en de Haarense reuzin Ariaoneke (2020).
In de regio Midden Brabant bevindt zich de grootste concentratie met 14 reuzen, reuzinnen en kleine reusjes.

Het leven van de reus. Een reus of reuzin is niet zomaar een pop: hij of zij representeert een erfgoedgemeenschap. Een reus wordt dan ook vaak als echte inwoner van de stad of gemeente beschouwd. Reuzen worden niet gemaakt maar geboren. Ze krijgen een
doopabergen o z puurs.pdfkte of worden ingeschreven in het bevolkingsregister en krijgen een peter en een meter. Soms sterft of verdwijnt een reus: door verval, door een tekort aan reuzenvrijwilligers of aan publieke belangstelling.

Constructie Een reus wordt rondgedragen of voortgereden door een erfgoedgemeenschap die zich inzet om de reuzen te promoten en te onderhouden. Er bestaan diverse constructies van reuzen. De oudste constructies zijn gevlochten uit wilg. Tegenwoordig zijn reuzen veelal gemaakt van polyester, hout, papier-maché, aluminium. Het hoofd kan van hout, papier-maché, piepschuim, of polyester zijn. Vervolgens worden ze aangekleed. Sommige reuzen hebben zelfs verschillende prachtige kostuums zodat ze kunnen afwisselen. Andere reuzen krijgen een of meerder attributen mee. De grootte van de reus varieert, de grootste is zelfs groter dan 10 meter: Jan Turpin uit Nieuwpoort.